Kajaki turystyczne, z których korzystamy podczas spływów na nizinnych rzekach takich jak Wkra, są dość stabilne. Za większość wywrotek odpowiada nie kajak, ale sam uczestnik spływu kajakowego. Czasem jest to zbyt małe doświadczenie i brak podstawowych umiejętności technicznych, czasem niezachowanie podstawowej ostrożności lub zwykła brawura.
Na jakie sytuacje trzeba zwrócić uwagę, by uniknąć niechcianej kąpieli? Jak zachować się w przypadku nagłego znalezienia się w wodzie?
Kiedy może dojść do wywrotki kajaka?
Wsiadanie i wysiadanie z kajaka
To wtedy zdarza się najwięcej wywrotek. Dzieje się tak ze względu na nagłą zmianę środka ciężkości. Jeśli wsiadamy do kajaka na wyprostowanych nogach i pozostajemy w pozycji niemal stojącej środek ciężkości nas i kajaka jest bardzo wysoko. Gdy po wstawieniu jednej nogi podniesiemy drugą chcąc ją wstawić do środka możemy spowodować nagłe przechylenie kajaka na bok. Efektem tego będzie wywrotka. Podobnie przy wysiadaniu. Jeżeli będziemy to robić w pozycji stojącej możemy rozchybotać kajak i wpaść do wody.
Dlatego wsiadamy i wysiadamy z kajaka na ugiętych kolanach, aby środek ciężkości był jak najniżej. Przy wsiadaniu kajak ustawiamy równolegle do brzegu, dziobem w górę rzeki. Dobrze jest wybrać miejsce, gdzie woda jest w miarę płytka. Podczas wysiadania również ustawiamy go pod prąd. Jest to łatwiejsze i bezpieczniejsze.
Wywrotki na rzece
Kajak turystyczny na spokojnej wodzie trudno jest wywrócić. Przy zachowaniu prawidłowej pozycji siedzącej w kajaku nawet mocne rozkołysanie go na boki nie grozi przewróceniem się. Podobnie, jak przy wsiadaniu i wysiadaniu za większość wywrotek na rzece odpowiada nagła zmiana środka ciężkości kajaka. Najczęściej dochodzi do niej, gdy w płynącym kajaku:
- nagle kucniemy albo wstaniemy,
- usiądziemy na burcie,
- skaczemy z kajaka do wody,
- odpychamy wiosłami inne kajaki,
- napływamy na kajaki innych uczestników spływu,
- wykonujemy inne gwałtowne ruchy.
Takie zachowania mogą być naprawdę niebezpieczne i przestrzegamy przed nimi.
Przyczyną wywrotki na rzece często jest też wciśnięcie kajaka przez nurt pod brzeg nisko zarośnięty krzewami lub drzewami albo przyciśnięcie przez silny nurt do przeszkody zagradzającej rzekę, np. zwalonego drzewa. Napierający na burtę nurt z łatwością może przewrócić nasz kajak. Mniej doświadczeni kajakarze odruchowo odchylają się wtedy w kierunku „od przeszkody”. Niestety jest to błąd, który powoduje przechylenie kajaka w stronę nurtu. Płynąca woda po chwili wedrze się do kokpitu i odwróci kajak do góry dnem. Najlepiej więc pochylić się „na przeszkodę” i spróbować powoli przepłynąć wzdłuż niej na spokojniejszą wodę.
Zdarzają się również wywrotki po wpłynięciu na podwodną przeszkodę i podniesieniu kajaka do góry. Dlatego płynąc po rzece obserwuj powierzchnię wody przed kajakiem. Zwracaj uwagę na wiry w nurcie i wszelkie zmarszczenia powierzchni. Świadczą one o przeszkodach, takich jak kamienie, pnie, mielizny, które mogą grozić wywróceniem kajaka. W odpowiedniej chwili trzeba je ominąć.
Utrata równowagi i wywrotka grozi nam również w sytuacji, gdy przepływając w pobliżu drzew usiłujemy zatrzymać kajak na nurcie przez łapanie za zwisające gałęzie.
Wywrotka – co robić?
Nawet najbardziej doświadczonemu kajakarzowi może przytrafić się wywrotka.
Jeśli kajak wywróci się podczas wsiadania lub wysiadania przy brzegu, gdzie woda jest płytka, raczej nic nam nie grozi. Z łatwością możemy odwrócić go z powrotem.
Gdy jesteśmy na środku rzeki i czujemy, że samym balansowaniem ciała nie uratujemy się przed wywrotką nie trzymajmy kurczowo dwiema rękami burt kajaka. Trzeba puścić jedną rękę i po prostu wpaść do wody. Na płytkiej rzece często nie zanurzymy nawet głowy.
Po wywrotce pamiętajmy o głównej zasadzie bezpieczeństwa – w pierwszej kolejności ratujemy ludzi. Jeśli przebywały z nami w kajaku inne osoby, należy sprawdzić, czy są bezpieczne i nie potrzebują pomocy. Jeśli płynęły z nami dzieci należy pamiętać, że w razie wywrotki jedna osoba dorosła będzie w stanie ratować tylko jedno dziecko. Dlatego zanim wsiądziemy na kajak musimy rozsądnie zdecydować, kto z kim płynie.
Jeśli wszyscy „uczestnicy” wywrotki są bezpieczni staramy się złapać kajak za dziób lub rufę i doholować go do brzegu. Nie próbujemy odwrócić kajaka na środku rzeki. W momencie wywrotki w kajaku znajdzie się dużo powietrza, które jest wpychane przez wodę do wnętrza kajaka. Działa ono jak poduszka wypornościowa – utrzymuje kajak na powierzchni i ułatwia zaciągnięcie go na brzeg. Jeśli spróbujemy unieść jedną stronę kajaka woda dostanie się do wnętrza i kajak może zatonąć.
Przed odpłynięciem z miejsca wywrotki sprawdzamy, czy nie zostały na powierzchni jakieś części wyposażenia. Jeżeli to możliwe kierujemy się z kajakiem w stronę płytszego brzegu, łatwiej dostępnego z wody, gdzie prąd jest znacznie słabszy.
Dopiero na brzegu kajak odwracamy, wylewany z niego wodę i osuszamy. Sami przebieramy się w suchą odzież. Wybierając się na spływ kajakowy zawsze powinniśmy z sobą zabrać dodatkową odzież, która w takich sytuacjach się przyda.
Odzież i inne rzeczy, które bierzemy z sobą do kajaka powinny być zabezpieczone w razie wywrotki przez zniszczeniem i zgubieniem. Istnieją specjalne worki wodoszczelne oraz beczki przeznaczone do pakowania bagażu na spływy. Bez problemu można je kupić w każdym sklepie sportowym. Specjalistyczny worek wodoszczelny można ewentualnie zastąpić workami z mocnej, grubej folii, takimi jak niektóre worki na śmieci.
Drobne rzeczy osobiste, takie jak telefon komórkowy, aparat fotograficzny, pieniądze czy dokumenty muszą być jeszcze bardziej chronione przed wpływem wody i zatonięciem. Jeśli będą leżeć luzem w kajaku to po wywrotce opadną na dno rzeki i możemy w ogóle ich nie odnaleźć. Dlatego najlepiej umieścić je w wodoszczelnych etui, które są dostępne na rynku w różnych rozmiarach.
Jeżeli nasz dobytek jest odpowiednio zabezpieczony, płyniemy w kamizelkach i nie zapominamy o zachowaniu ostrożności wywrotka, nawet gdy się nam przydarzy, nie powinna być groźna.
Jeśli masz dodatkowe pytania, zapraszamy do bezpośredniego kontaktu z naszą wypożyczalnią Kaja-Sobieski nad Wkrą.
Sprawdź też: Zasady bezpieczeństwa na spływie kajakowym.